Tajemnice pracy pszczół
Pszczoły to owady społeczne. Jedna pszczela rodzina, zwana rojem, może składać się aż z 10 - 80 tysięcy pszczół! Niezwykle uporządkowana struktura roju sprawia, iż każdy z poszczególnych owadów dokładnie zna swoje zadanie.
Pszczoły w wieku 18 - 20 dni gotowe są na wyprawy w celu zbierania nektaru i pyłku. Jeden owad jest w stanie przynieść około 30mg nektaru, który wzbogaca białkami oraz enzymami z własnego organizmu.
Cenny ładunek przekazywany jest następnie pszczołom nielotnym. Tam także ulega wzbogaceniu enzymami, a następnie zostaje zagęszczony.Odpowiednio gęsty produkt przekazywany jest kolejnym owadom do dalszej obróbki. Finalnie robotnice umieszczają powstający płyn w dolnych partiach plastra, gdzie może ulec odparowaniu.
Wraz z gęstnieniem, miód przenoszony jest w coraz wyższe partie plastra oraz pokrywany woskiem. Dojrzewanie miodu trwa około 4-7 dni i ma na celu zredukowanie ilości wody, do około 18%. Zabezpiecza to miód przed fermentacją.
Pszczoły miodne najchętniej gustują w kwiatach, których nektar posiada stężenie cukru w granicach 30-60%. Owady te potrzebują odwiedzić od 2 do 8 milionów kwiatów, aby wytworzyć 1 kilogram miodu. Przy optymalnych warunkach dla pszczelej rodziny produkcja miodu może wynosić kilka kilogramów miodu dziennie.
Pszczoła – atrybut faraona i posłaniec boży
Pszczoły towarzyszyły człowiekowi od czasów starożytnych. Już wtedy owady te cieszyły się zainteresowaniem, a miód stanowił dobro gospodarcze i element ówczesnego lecznictwa. Obserwacje pszczół znacząco wpłynęły na rozwój kultury oraz symboliki religijnej wielu cywilizacji z dawnych czasów. W Egipcie oddawano kult pszczołom, a ich wizerunek był atrybutem faraona.
Miód składany był w ofierze bogom oraz służył do produkcji napitku - miodu pitnego, jednego z najstarszych alkoholowych napojów na świecie. Także tutaj podejmowano pierwsze próby hodowli pszczół, jednak bardziej ceniono miód pozyskiwany od dzikich pszczół leśnych. Zapotrzebowanie na miód przerastało możliwości produkcyjne dawnego Egiptu, więc surowiec ten sprowadzano z Izraela.
Starożytni Grecy w pszczołach upatrywali posłańców bożych. O korzystnych walorach miodu, w swoich naukach wspominali: Pitagoras, Hipokrates, Homer oraz Piliniusz Starszy. W starożytnym Babilonie, święte budowle stawiano w miejscach „poświęconych” miodem, a cywilizacja Majów w Ameryce Południowej, oprócz kultu pszczelego boga prowadziła poszukiwania miodu, składanego w ofiarach.
Środek płatniczy i surowiec cukierniczy
W średniowieczu produkcja miodu rozpowszechniła się i wiele majątków dworskich w Zachodniej Europie posiadało własne pasieki. Miód oprócz znaczenia spożywczego odgrywał także rolę dobra, którym opłacano podatki czy kary sądowe. Również na ziemiach polskich, za czasów piastowskich, pszczelarstwo stało się popularne.
Od XIII wieku powstawały osady bartników (pszczelarzy) a także bartodziejów, odpowiedzialnych za wydrążanie barci (komór) w pniach rosnących drzew. Ponadto, miód wykorzystywano do wypieków tradycyjnych kołaczy miodowych związanych z kultem słońca, a w XII wieku do produkcji słynnych pierników wypiekanych m.in. w Toruniu. Okres od renesansu do rewolucji przemysłowej cechuje duża dostępność miodu, a także jego stosunkowo niskie ceny. Miód stosowany był głównie jako środek słodzący oraz substrat do produkcji miodów pitnych. Wraz z szerszym dostępem do cukru oraz spadkiem jego cen, popularność miodu spadała. W obecnych czasach spożycie miodu nie jest wysokie. Oprócz tradycyjnych miodów obecnie można także spotkać tzw. ziołomiody. Uzyskiwane są poprzez karmienie pszczół odpowiednią pożywką z dodatkiem wybranych ekstraktów roślinnych. Gotowy produkt może zawierać bogaty skład i właściwości w zależności od doboru surowca.
Miód a Unia Europejska
Miód w Polsce produkowany jest zgodnie z przepisami prawnymi wynikającymi z Dyrektywy Rady Europejskiej 2011/110/WE.
Zgodnie z tym aktem prawnym miód jest: „naturalnie słodką substancją produkowaną przez pszczoły Apis mellifera z nektaru roślin lub wydzielin żywych części roślin, lub wydzielin owadów wysysających żywe części roślin, zbieranych przez pszczoły, przerabianych przez łączenie specyficznych substancji z pszczół, składanych, odwodnionych, gromadzonych i pozostawionych w plastrach miodu do dojrzewania”. Dyrektywa dzieli miód na trzy typy. Ze względu na pochodzenie (miody kwiatowe, wielokwiatowe, spadziowe). Ze względu na sposób produkcji i konfekcjonowania. A także wyróżnia miód piekarski, jako rodzaj produktu przeznaczonego do użytku przemysłowego lub spożywczego w celu otrzymania tworów dalej przetwarzanych.
