Czarny bez (sambucus nigra) zaliczany jest do grupy tzw. naturalnych antybiotyków, a badanie naukowe potwierdzają jego skuteczność. Co ciekawe, owoce i kwiaty tej rośliny stosowane były podczas epidemii grypy w Panamie w 1995 roku. Właściwości owoców i kwiatów z czarnego bzu są wszechstronne, mogą być wykorzystywane profilaktycznie, jak również w momencie pojawienia się dolegliwości, np. przy podwyższonej temperaturze ciała.
Czarny bez: właściwości lecznicze
Czarny bez wykazuje działanie wzmacniające system immunologiczny, dlatego stosowanie kwiatów i owoców tej rośliny jest zalecane w przypadku przeziębień, infekcji bakteryjnych i wirusowych. Wykazują działanie napotne i wzmacniające wyczerpany chorobą organizm, więc świetnie sprawdzą się podczas walki z gorączką.
Kwiaty czarnego bzu wykazują właściwości korzystne dla zdrowia ze względu na duże ilości flawonoidów, kwasów fenolowych i organicznych, a także garbniki, olejek, śluzy, triterpeny, sterole i sole mineralne. Do innych substancji zawartych w kwiatach bzu zaliczamy m.in. cholinę, n-parafiny oraz witaminy i minerały, m.in. beta karoten, witaminy A, B1, B2, B3, B6, C oraz potas, wapń, magnez, sód, fosfor, sód.
Kwiaty: Czarny bez. Działanie:
- napotne
- wykrztuśne
- rozrzedzające katar
- antywirusowe
- ochronne i wzmacniające błony śluzowe dróg oddechowych
- wzmacniające odporność
- moczopędne
- łagodzące ból (w tym ból głowy)
- oczyszczające
- wzmacniające naczynia włosowate
- stabilizujące krwioobieg
Owoce czarnego bzu są bogate w kwasy, m.in. chinowy, octowy, jabłkowy, garbniki, antocyjany, pektyny, węglowodany. Poza tym zawierają witaminy C, H, z grupy B, karoten i sole mineralne, m.in. wapń, potas, glin, żelazo, sód.
Działanie owoców czarnego bzu:
- napotne
- sprzyja usuwanie z organizmu toksyn egzogennych i szkodliwych produktów przemiany materii
- regulacja wypróżniania
- uszczelniają naczynia krwionośne
- rozkurczowe
- przeciwbólowe
- przeciwzapalne
- przeciwwirusowe
- chroni i wzmacnia błony śluzowe dróg oddechowych
Czarny bez: kiedy zbierać i w jaki sposób?
Czarny bez jest krzewem o wysokości nawet do 10 m. Czarny bez cechuje się długimi, ciemnozielonymi liśćmi, złożonymi z pięciu jajowato-eliptycznych i ostro piłkowanych listków. Kwiaty są jasnokremowe o dość intensywnym, duszącym zapachu. Są zebrane w duże i płaskie baldachogrona. Pojedynczy kwiat jest dość drobny i ma krótki kielich. Owoce z kolei są fioletowo-czarne, mięsiste i lśniące. Wewnątrz zawierają kilka nasionek. Drobne owocowe “kulki” zebrane są w baldachy. Nigdy nie należy ich jeść na surowo, ponieważ są trujące. Tracą tę właściwość po obróbce termicznej.
- Kiedy zbierać owoce czarnego bzu? Owoce czarnego bzu zbierane są na przełomie sierpnia i września, kiedy osiągną intensywną barwę fioletowo-czarną. Należy ścinać całe baldachy, które następnie powinny być suszone w temperaturze 30°C, a następnie 60°C. Przed suszeniem nie myjemy owoców. Dopiero po wysuszeniu odrywamy drobne owoce z szypułek i przechowujemy w szczelnie zamkniętym pojemniku.
- Kwiaty czarnego bzu zbieramy w pełnym rozkwicie od końca maja do czerwca (niekiedy nawet do początku lipca). Najlepiej robić to rano, zaraz po całkowitym odparowaniu rosy. Pamiętajmy, by zbierać wyłącznie w pełni rozwinięte baldachy, bez mszyc czy zanieczyszczeń. Kwiaty bzu czarnego ścinamy z użyciem nożyc ogrodowych lub ostrego noża. Następnie rozwieszamy je na sznurkach i suszymy w przewiewnym miejscu w temperaturze nie wyższej niż 35°C. Przed suszeniem nie należy ich myć.
Zastosowanie czarnego bzu
- Herbata z kwiatów czarnego bzu (suszonych) wykazuje działanie silnie napotne, obniżające temperaturę, wykrztuśne, rozkurczowe. Do przygotowania potrzebujemy 1-2 łyżki stołowe suszonych kwiatów bzu czarnego, które zalewamy wrzątkiem. Następnie trzymamy pod przykryciem przez 10-15 minut. Po odcedzeniu pijemy herbatkę gorącą. Herbata z czarnego bzu, jak się zaleca, powinna być spożywana w ilości 2-3 filiżanek dziennie.
- Napar z kwiatów czarnego bzu wykazuje silne działanie napotne, pozwala szybko obniżyć temperaturę ciała. Co więcej, ułatwia odkrztuszanie, wzmacnia błony śluzowe dróg oddechowych, uszczelnia naczynia krwionośne, ograniczając rozprzestrzenianie się chorobotwórczych drobnoustrojów. Wykazuje też lekkie działanie przeciwbólowe i przeciwwirusowe. Do przygotowania naparu potrzebujemy 1 łyżkę suszonych kwiatów, którą zalewamy szklanką wody i odstawiamy na 15 minut pod przykryciem. Napar spożywamy 2-3 razy dziennie. Może być też stosowany do płukania jamy ustnej lub przemywania oczu w stanach zapalnych.
- Syrop z owoców czarnego bzu przygotowujemy z ok. 1 kg dojrzałych owoców, 800 g cukru i wody. Dojrzałe owoce bzu umieszczamy w garnku, zalewamy odrobiną wody i dodajemy cukier. Całość gotujemy aż do momentu, gdy owoce bzu się rozpadną i puszczą sok. Następnie przecedzamy syrop przez sitko i gazę, przelewamy do wyparzonych butelek, odwracamy do góry dnem i pozostawiamy do całkowitego ostygnięcia. Syrop można stosować profilaktycznie w celu zapobiegania infekcjom. Sok z czarnego bzu na przeziębienie? O tym też warto pamiętać. Można go również zażywać w przypadku grypy, osłabienia organizmu czy stanu podgorączkowego.
- Syrop z czarnego bzu na gorączkę można wykonać również z kwiatów bzu czarnego. Potrzebujemy do tego 30-40 baldachów kwiatów, 1 kg cukru, 1 l wody, sok z 1 cytryny. Po oderwaniu kwiatów z gałązek przekładamy je do większego naczynia. W oddzielnym garnku gotujemy wodę wraz z cukrem i sokiem z cytryny. Po ugotowaniu zalewamy tym wywarem kwiaty, po czym odstawiamy na 1-2 dni. Po tym czasie przecedzamy syrop z kwiatów przez sitko i przelewamy do wyparzonych butelek (lub słoiczków). Dawkujemy podobnie jak w przypadku syropu z owoców.
Czarny bez tylko na gorączkę?
Bez czarny (sambucus nigra) ma szereg różnorodnych właściwości, więc jego zastosowanie jest szerokie. Skutecznie pomaga łagodzić dolegliwości związane z gorączką, ale zapewnia również ogólne wsparcie dla organizmu borykającego się z chorobą. Po przetwory z czarnego bzu warto sięgnąć szczególnie w okresie największej zachorowalności na przeziębienie i grypę. Sprzyjają w kojeniu nieprzyjemnych dolegliwości i pozytywnie wpływają na samopoczucie. Wykazują podobne działanie jak naturalne preparaty oparte na ziołowych olejkach eterycznych.
Co więcej, bez czarny wspomaga również trawienie i pracę nerek, sprzyja w oczyszczaniu organizmu z toksyn, a nawet zalecany jest jako naturalny środek wspomagający leczenie reumatyzmu. Stosowane są również olejki z czarnego bzu, które można wykorzystać do masaży czy nacierań skóry w celach pielęgnacyjnych.
