Lawenda kojarzy się głównie z malowniczymi pejzażami Prowansji, ale roślina ta z powodzeniem może rosnąć również w Polsce, nawet w przydomowych ogrodach lub balkonowych donicach. Liście, kwiaty i łodyga lawendy wykazują właściwości lecznicze i mogą być wykorzystywane na różnorodne sposoby.
Jakie właściwości ma lawenda?
Lawenda to nie tylko pięknie wyglądająca roślina o aromatycznym zapachu, ale również bogactwo korzystnych dla zdrowia składników. Kwiaty lawendy zawierają dużą ilość garbników (ok. 12%), triterpeny, kumaryny, fitosterole, antocyjany, kwasy organiczne, sole mineralne.
Najcenniejszy jest jednak eteryczny olejek lawendowy, w którego skład wchodzą substancje bardzo rzadko spotykane w świecie roślinnym o wszechstronnych właściwościach zdrowotnych. Są to przede wszystkim linalol, geraniol, furfurol, pinen, cyneol, borneol oraz garbniki, cukry i związki mineralne. Działa oczyszczająco, łagodząco dolegliwości skórne, relaksująco i uspokajająco.
Zastosowanie lawendy
Lawenda ma bardzo szerokie zastosowanie. Używana jest w celach zdrowotnych, w kosmetyce i kuchni. Świetnie sprawdza się jako skuteczny środek na insekty. Występuje w formie olejku, naparu, nalewek, przypraw, ale nadaje się również do spożywania na surowo.
-
Lawenda lecznicza
Lecznicze właściwości lawendy, a przede wszystkim olejku lawendowego, od wieków wykorzystywane są w medycynie naturalnej. Olejek zawiera związki aromatyczne, które wpływają łagodząco na układ nerwowy. Jego zapach uspokaja, eliminuje stres emocjonalny i napięcie nerwowe, ułatwia zasypianie. Podobne właściwości wykazują zasuszone kwiaty i liście włożone do płóciennego woreczka. Ich aromat łagodzi uczucie zmęczenia i znużenia, pomaga się zrelaksować, nie powodując przy tym spadku koncentracji czy osłabienia aktywności umysłowej. Nic tak nie sprzyja odpoczynkowi, jak gorąca kąpiel z dodatkiem olejku lawendowego lub odprężający masaż.
Lawenda w postaci naparu lub przyprawy (świeże lub suszone listki i liście) działa pobudzająco na wydzielanie soków żołądkowych i żółci, poprawia apetyt, przyspiesza trawienie, łagodzi kolki i wzdęcia, przyspiesza ruchy perystaltyczne. Zaleca się stosowanie lawendy w przypadku zaparć i dolegliwości spowodowanych niestrawnością. Napary z lawendy wykazują również właściwości rozluźniające mięśnie, dlatego mogą być stosowane w przypadku łagodzenia bólu miesiączkowego i brzucha.
Olejek lawendowy ma działanie antyseptyczne i bakteriobójcze, dlatego jest pomocny przy zwalczaniu różnych infekcji, np. zapalenia gardła, zatok, oskrzeli, migdałków. Można go stosować do inhalacji lub płukania gardła.
-
Lawenda na komary
Lawenda wąskolistna działa odstraszająco na komary. Kwiaty mają bardzo intensywny zapach, który skutecznie odstrasza insekty (ale wabi pszczoły). Jest to zimozielona krzewinka o wąskich, srebrzystoszarych liściach i kwiatach - fioletowych, różowych lub białych (w zależności od odmiany). Można ją posadzić na brzegu rabat, w ogródkach skalnych lub w pojemnikach na balkonie. Lawenda kwitnie przez całe lato, skutecznie odstraszając komary.
W celu odstraszenia komarów można posmarować skórę olejkiem lawendowym, którego aromat skutecznie odstrasza insekty. Co ważne, olejek łagodzi również swędzenie, ból i zaczerwienienie po ugryzieniu komara. Wystarczy kilkakrotnie w ciągu dnia smarować miejsce po ugryzieniu kilkoma kroplami olejku.
-
Lawenda na kleszcze
Lawenda wąskolistna wykazuje też działanie odstraszające kleszcze za sprawą intensywnie aromatycznych kwiatów. Zawierają w swoim składzie olejek eteryczny zawierający m.in. octan linalolu, linalol i ocymen, które nie są tolerowane przez kleszcze. Lawendę można zasadzić w ogrodzie, stosować w zasuszonej formie lub też jako olejek rozprowadzany bezpośrednio na skórze lub ubraniu.
-
Lawenda w kuchni
Zastosowanie lawendy w kuchni jest bardzo szerokie. Jest powszechnie używana jako składnik i przyprawa wielu dań we Francji, Hiszpanii i Włoszech. Może być stosowana na surowo, w postaci suszonych listków lub ekstraktu lawendowego. Ma bardzo intensywny zapach, dlatego należy ją rozważnie dawkować. Dodawana jest do pieczeni baraniej, mięsa duszonego, zupy rybnej. Doskonale pasuje do dań z grilla. Świeżo pokrojone liście lawendy świetnie nadają się do sałatek warzywnych, sosów, win, octów winnych.
W kuchni bardzo często stosowany jest ekstrakt lawendowy, który nadaje wyśmienity smak słodyczom, gumie do żucia, żelatynie, budyniom, lodom czy czekoladzie. Można również samodzielnie przygotować cukier lawendowy do dosładzania wypieków lub deserów. Ceniony jest też miód lawendowy, specyfik prowansalski, który charakteryzuje się bursztynową barwą i delikatnym aromatem.
Korzystne działanie wykazuje również napar z lawendy, który pomaga złagodzić m.in. ból miesiączkowy i bóle brzucha. Dodatkowo wspomaga leczenie zapalenia gardła, zatok, oskrzeli i migdałków.
Lawenda cechuje się walorami smakowo-zapachowymi, ale również posiada szereg właściwości korzystnie wpływających na zdrowie i samopoczucie. Pobudza trawienie i wydzielanie soków trawiennych, łagodzi kolki i wzdęcia i przyspiesza ruchy perystaltyczne jelit. Można stosować ją przy zaparciach i dolegliwościach spowodowanych niestrawnością.
-
Lawenda w kosmetyce
Lawenda ma bardzo szerokie zastosowanie w kosmetyce. Wykorzystywany jest przede wszystkim olejek eteryczny. Wykazuje silne działanie antyseptyczne, a także przeciwgrzybicze, dlatego bardzo często stosowany jest w leczeniu trądziku oraz pielęgnacji skóry tłustej. Sprawdza się również w przypadku cery dojrzałej ze względu na właściwości regenerujące, wygładzające i antyoksydacyjne. Ponadto zmniejsza wydzielanie łoju, zwęża ujścia gruczołów łojowych i przyspiesza gojenie ran. Często występuje jako kluczowy składników kremów i toników do twarzy. Lawenda wspomaga leczenie owrzodzeń, ran, łuszczycy. Występuje jako składnik preparatów na stany zapalne i oparzenia posłoneczne.
Olejek lawendowy może być pomocny przy wypadaniu włosów, ponieważ stymuluje wzrost i zmniejsza ich wypadanie. Występuje w preparatach stosowanych przy łysieniu plackowatym i szamponach do włosów przetłuszczających się (zmniejsza wydzielanie sebum).
Lawenda wykorzystywana jest w środkach przeciwobrzękowych, np. kremach pod oczy, preparatach antycellulitowych (pobudza krążenie krwi i wspomaga przepływ limfy) oraz kosmetykach do pielęgnacji stóp. Jej właściwości przeciwgrzybicze i przeciwbakteryjne sprawiają, że zmniejsza wydzielanie potu i niweluje nieprzyjemny zapach.
Przede wszystkim jednak olejek eteryczny z lawendy używany jest w celach aromaterapeutycznych do kąpieli i masaży oraz perfumowania preparatów kosmetycznych - kremów, mydeł, balsamów.
