Skąd biorą się bóle głowy?
Dolegliwości te mogą być wywołane przez wiele różnych czynników, czasami trudnych do zdiagnozowania. Wyróżnia się dwa podstawowe rodzaje: bóle objawowe wywołane schorzeniem oraz bóle samoistne, które nie są związane z chorobą. Do tych drugich należą napięciowy ból głowy, klasterowy ból głowy oraz migrena.
Najczęstszym rodzajem bólów głowy są dolegliwości typu napięciowego (tensiontypeheadache, TTH). Szacuje się, że nawet 80% wszystkich ludzi może na jakimś etapie życia doświadczać TTH. Dolegliwość częściej dotyka kobiet niż mężczyzn ze stosunkiem zachorowalności 5:4, a napady zaczynają się przeważanie w życiu dorosłym – w wieku 25-35 lat.
Napięciowy ból głowy – przyczyny i objawy
Za TTH odpowiedzialnych jest wiele czynników, z których nie wszystkie są poznane. Podobnie jak w przypadku migreny istnieją indywidualne „wyzwalacze”. Jako najczęstszą przyczynę TTH uważa się tzw. model bio-psycho-społeczny zakładający, że bóle spowodowane są równoczesnym, niekorzystnym działaniem różnych czynników biologicznych, fizjologicznych, psychologicznych i społecznych.
Czynnikami wywołującymi bóle głowy TTH mogą być:
- stres i silne emocje,
- przepracowanie, zmęczenie, brak snu,
- zmiany atmosferyczne,
- nadużycie alkoholu i papierosów,
- hałas o określonym natężeniu i częstotliwości,
- zanieczyszczone powietrze,
- głód,
- niektóre produkty spożywcze (najczęściej: żółty ser, orzechy, czekolada, owoce cytrusowe),
- środki konserwujące i słodziki.
Przyczyną bólów najczęściej jest kilka nakładających się czynników, a dla każdej osoby mogą być to zupełnie różne wyzwalacze; dlatego leczenie bólu głowy zawsze należy zacząć od zidentyfikowania źródła problemu.
Ból o charakterze napięciowym ma charakter nawracający, narasta w ciągu dnia i przeważnie nie daje innych dolegliwości poza nudnościami, jednak niektórych osób możliwe jest wzmożone napięcie mięśni głowy i zwiększona wrażliwość mięśni czepca na ucisk. Ból głowy określany jest jako ból o małym lub średnim nasileniu, tępy, ściskający o charakterze obręczy wokół głowy, zazwyczaj niepulsujący, jednostajny. Może być jednostronny (w ok. 10% przypadków) lub obustronny, zlokalizowany w różnych partiach głowy i może trwać od kilku godzin, nawet do kilku tygodni, utrzymując się z różnym natężeniem. Obejmuje okolicę czołową, skroniową, potyliczną lub ciemieniową. Następuje bez wyraźnej przyczyny, ale zazwyczaj w grę wchodzą wskazane wyżej czynniki.
Napięciowy ból głowy może przyjmować trzy podstawowe postacie:
- Rzadki epizodyczny ból głowy (występuje co najmniej 10 epizodów, średnio mniej niż 1 dzień w miesiącu i spełnia dodatkowe kryteria ICHD-3 określone przez International Classification of Headaches Disorder).
- Częsty epizodyczny ból głowy (występuje co najmniej 10 epizodów, średnio częściej niż 1 dzień w miesiącu, ale rzadziej niż 15 dni w miesiącu, co najmniej przez 3 miesiące i spełnia dodatkowe kryteria ICHD-3).
- Przewlekły napięciowy ból głowy (występuje co najmniej 15 dni w miesiącu przez min. 3 miesiące i spełnia dodatkowe kryteria ICHD-3).
Napięciowy ból głowy – leczenie
Najważniejszym elementem procesu leczenia jest eliminacja czynników potencjalnie wywołujących epizody. Dobre efekty można osiągnąć, pracując z psychologiem, wdrażając metody redukcji stresu psychicznego i fizycznego, techniki relaksacyjne, fizjoterapię, zmianę nawyków żywieniowych oraz zmianę stylu życia. Metody niefarmakologiczne obejmują m.in.: elektromiografię, psychoterapię, fizjoterapię, akupunkturę i medytacje.
Leczenie farmakologiczne napięciowego bólu głowy ma charakter doraźny. Lekami pierwszego rzutu są niesteroidowe leki przeciwzapalne NLPZ lub paracetamol. Jako pomoc w kojeniu bólów przydatny może być również lek Amol, który wcierany w skórę głowy w okolicach skroni przynosi ulgę w tego rodzaju dolegliwościach. U osób ze zwiększonym napięciem czepca stosuje się dodatkowo leki rozluźniające mięśnie. Niektórzy pacjenci wymagają zastosowania farmakoterapii zapobiegawczej preparatami indywidualnie dobieranymi w trakcie leczenia.
Źródła:
- Alex J. Sinclair, Aaron Sturrock, Brendan Davies, Manjit Matharu, Headache management: pharmacological approaches; Pract Neurol. 2015 Dec;15(6):411-23. doi: 10.1136/practneurol-2015-001167. Epub 2015 Jul 3.
- dr med. Grażyna Zwolińska, Ból głowy o charakterze napięciowym, portal internetowy mp.pl dla pacjentów
