Już w starożytności doceniano lecznicze i pielęgnacyjne właściwości tymianku. Roślina wywodzi się z basenu Morza Śródziemnego, jednak obecnie uprawiana jest na całym świecie, również w Polsce. Posiada specyficzny, mocny zapach i lekko pikantny, gorzki smak.
Tymianek - właściwości
Podstawowym składnikiem zioła jest olejek eteryczny, który zawiera tymol, linalol, terpineol, borneol, cyneol i octan bornylu. Składniki aktywne zawarte w tymianku odpowiadają za jego główne właściwości lecznicze i pielęgnacyjne.
- Tymol - to olejek eteryczny o właściwościach antybakteryjnych. Wykazuje też działanie wykrztuśne, poprawia funkcjonowanie rzęsek oskrzeli, dlatego może być stosowany przy kaszlu i infekcjach bakteryjnych gardła. Za sprawą przeciwbakteryjnych właściwości tymolu roślina znalazła zastosowanie w leczeniu trądziku.
- Flawonoidy (związki flawonowe) - wykazuje działanie przeciwgrzybicze i przeciwutleniające. Świeży tymianek to jedna z najlepszych roślin o właściwościach antyoksydacyjnych. Dzięki flawonoidom działa przeciwzapalnie i moczopędnie. Dodatkowo może być stosowany pomocniczo przy obniżaniu ciśnienia tętniczego krwi. Za sprawą właściwości rozkurczowym sprzyja oczyszczaniu dróg oddechowych.
- Składniki mineralne - tymianek zawiera m.in. żelazo, wapń, selen, mangan, potas, fosfor, magnez, cynk, miedź.
- Witaminy - tymianek zawiera m.in. witaminę A, beta karoten, witaminę B2, niacynę, witaminę B6, kwas foliowy, witaminę C.
Tymianek - zastosowanie
Za sprawą swoich licznych właściwości tymianek znajduje szerokie zastosowanie zarówno w kuchni, jak i kosmetyce oraz medycynie naturalnej.
Przede wszystkim warto pamiętać o walorach zdrowotnych rośliny. Tymianek skutecznie wspomaga prawidłowe funkcjonowanie:
- układu oddechowego za sprawą działania przeciwbakteryjnego i aseptycznego. Może łagodzić dolegliwości podczas infekcji gardła i jamy ustnej. Działa też wykrztuśnie i rozkurczowo, stąd też bardzo często znajduje się w składzie syropów na kaszel suchy i mokry.
- układu pokarmowego, dlatego też często znajduje zastosowanie w preparatach wspomagających leczenie nieżytu żołądka, łagodzenie podrażnionych jelit i dolegliwości wątrobowe.
Dodatkowo tymianek wykazuje działanie przeciwzapalne, co może być wykorzystane w na przykład w łagodzeniu bólu reumatycznego, odkażaniu kanałów zębowych czy łagodzeniu stanów zapalnych pochwy.
Tymianek ma również szerokie zastosowanie w kosmetyce, dlatego też często mozna go znaleźć w składzie różnorodnych preparatów pielęgnacyjnych, m.in. kremów, żeli do twarzy, szamponów, maści itd.
- Tymianek wykazuje działanie odkażające, przeciwzapalne i oczyszczające. Występuje jako składnik kosmetyków do pielęgnacji cery tłustej i trądzikowej.
- Wyciąg z tymianku stosowany jest w preparatach stosowanych w leczeniu łupieżu i zapobiegających przetłuszczaniu się włosów.
- Tymianek jest też składnikiem ziołowych past do zębów, gdyż wspomaga regenerację uszkodzonych dziąseł.
Tymianek - przyprawa
Istnieje ponad 100 odmian tymianku, jednak w kuchni zastosowanie znajduje głównie tymianek ogrodowy i cytrynowy. Odmiana ogrodowa charakteryzuje się ostrym, ciepłym, pikantnym aromatem. Jego smak jest ostry i odświeżający za sprawą lotnego olejku - tymolu. Tymianek cytrynowy charakteryzuje się mniej ostrym smakiem i delikatną nutką cytrynową.
Świeży tymianek najczęściej kupowany jest w pęczkach. Może być przechowywany w lodówce nawet przez tydzień bez obaw o utratę świeżości. Liście można obciąć i zamrozić z małą ilością wody w pojemnikach na kostki lodu. Można też zamrozić całe gałązki, owijając uprzednio folią. W ten sposób roślina przetrwa nawet do kilku miesięcy. Popularnością cieszy się też tymianek suszony.
W kuchni francuskiej tymianek uznawany jest za jedno z najznakomitszych ziół. Przyprawa doskonale komponuje się z cielęciną, jagnięciną, drobiem, wołowiną, rybami. Podkreśla smak sałatek, farszów, pasztetów, wędlin, gulaszów, zup i bulionów. Można go dodać również do chleba, masła ziołowego, majonezu ziołowego, aromatycznego octu, musztardy, zapiekanek. Przyprawiane są nim pomidory, cebula, ogórki, marchew, pory, pieczarki, szparagi, zielona fasola, brokuły, słodka papryka, ziemniaki, szpinak, kukurydza, ser, jajka i ryż. Smak tymianku świetnie współgra z cytryną, czosnkiem, bazylią.
Tymianek - napar
Tymianek bardzo często przygotowywany jest jako napar i stosowany zarówno wewnętrznie, jak i zewnętrznie. Napar z tymianku wspomaga trawienie, korzystnie wpływa na pracę wątroby, zwiększa wydzielanie żółci i poprawia perystaltykę jelit. Wykazuje też działanie rozkurczowe, więc może być stosowany w celu łagodzenia objawów niestrawności.
Co więcej, herbata tymiankowa pomaga w usuwaniu wody i toksyn z organizmu, a także wspomaga odchudzanie. Tymianek w postaci napoju pobudza organizm do wytwarzania erytrocytów, dlatego też może być stosowany przez osoby zmagające się z anemią.
Napar z tymianku może być też wykorzystany do przemywania zmian chorobowych skóry ze względu na swoje właściwości antyseptyczne. Wspomaga leczenie czyraków, liszaja, trądziku czy różnych wrzodów.
- Jak przygotować napar z tymianku?
Łyżkę suszu tymianku zalewamy 1,5 szklanki wrzątku i odstawiamy pod przykryciem na ok. 15 minut. Po tym czasie przecedzamy, oddzielając zioło od roztworu. Należy wypijać 1/3 szklanki naparu przed posiłkami dla pobudzenia apetytu lub po posiłkach dla lepszego trawienia i przeciwdziałania zaparciom.
Tymianek - na gardło
Tymianek wykazuje właściwości przeciwzapalne i przeciwbakteryjne za sprawą dużej ilości olejku tymolowego, flawonoidów, witaminy C i witamin z grupy B, fenolokwasów (działanie odkażające) oraz triterpenów (działanie antyoksydacyjne). Dzięki temu ma zdolność hamowania rozwoju drobnoustrojów w jamie ustnej i rozrzedzania wydzieliny zalegającej w gardle, ułatwiając jej odkrztuszanie. Składniki tymianku osłaniają śluzówkę i wzmacniają organizm.
W przypadku dolegliwości gardła zaleca się wykonywanie płukanek z tymianku. Jak przygotować płukankę? Łyżkę ziela tymianku należy zalać szklanką wrzątku, a następnie odstawić pod przykryciem na 10 minut. Po tym czasie przecedzamy roztwór i mieszamy w nim łyżeczkę oliwy. Łyk ciepłego naparu należy przytrzymać w ustach, a następnie przepłukać nim gardło i wypluć. Płukanka może złagodzić ból spowodowany wysuszoną śluzówką gardła.
Tymianek - na kaszel
Tymianek zawiera dużą ilość olejku eterycznego, którego składniki wykazują działanie rozkurczowe, wykrztuśne, hamują rozwój grzybów i bakterii w jamie ustnej i gardle. Bardzo często stosowany jest m.in. w syropach na kaszel suchy i mokry. Można też samodzielnie przygotować domowe preparaty tymiankowe na kaszel.
- Jak przygotować syrop tymiankowy na kaszel?
2 szklanki świeżego tymianku zalewamy gorącą wodą (0,5 l), przykrywamy i odstawiamy na noc. Rano przecedzamy, dodajemy 0,5 kg cukru i gotujemy na małym ogniu przez ok. godzinę. Po tym czasie przelewamy do butelek i pasteryzujemy ok. 10 min.
- Jak przygotować inhalację z tymianku?
Do miski z gorącą wodą wsypujemy 2 łyżki tymianku lub 2 krople olejku eterycznego. Nachylamy się nad naczyniem i przykrywamy głowę ręcznikiem. Nabieramy powietrze ustami, a wypuszczamy nosem.
