Niestrawność to nieproszony gość, który często pojawia się przy polskich stołach. W większości przypadków świadczy o tym, że nasz organizm nie jest w stanie poradzić sobie z trawieniem zbyt dużej ilości nieodpowiednich pokarmów. Niekiedy jednak może wskazywać na poważniejsze problemy zdrowotne związane z przewodem pokarmowym.
Co to jest niestrawność?
Niestrawność, czyli dyspepsja (dosłownie “złe trawienie”), to uczucie dyskomfortu w okolicach splotu słonecznego, w górnej części brzucha. Wiąże się z szeregiem nieprzyjemnych dolegliwości, takich jak uczucie pełności, zgaga, wzdęcia itd. U większości osób występuje okresowo, np. po zbyt obfitych posiłkach lub w wyniku zjedzenia ciężkostrawnych potraw, może mieć również charakter przewlekły.
Niestrawność możemy podzielić na czynnościową i organiczną. Dolegliwości czynnościowe są wywołane spożywaniem nieodpowiednich potraw i niekorzystnymi nawykami żywieniowymi. Może występować zarówno u dorosłych, jak i u dzieci. Niestrawność organiczna, ujawniająca się przede wszystkim u dorosłych po 45. roku życia (bardzo rzadko u dzieci) jest wywołana chorobami, takimi jak m.in.: wrzody żołądka, wrzody dwunastnicy, choroba refluksowa, zapalenie trzustki, zapalenie żołądka, rak żołądka, rak przełyku.
Objawy niestrawności
Do typowych objawów niestrawności zaliczamy:
- nieprzyjemne uczucie pełności w brzuchu (uczucia zalegania pokarmu w żołądku, przepełnienia)
- bóle lub pieczenie w nadbrzuszu
- nudności i wymioty
- zgaga i odbijanie
- uczucie cofania się pokarmu
- wzdęcia i gazy
- biegunka
Prawidłowa dieta przy niestrawności
Osoby borykające się z problemem niestrawności powinni przede wszystkim zmienić swoje przyzwyczajenia związane z przygotowywaniem posiłków oraz codziennym spożywaniem potraw. Przede wszystkim należy jeść regularnie i spokojnie, zaczynając od porządnego, lekkiego śniadania. Bezwzględnie trzeba unikać objadania się, nawet w okresie świątecznym czy podczas przyjęć należy rozsądnie dawkować sobie pożywienie.
Zaleca się również ograniczenie spożywania tłuszczu. Smażenie i grillowanie lepiej zastąpić duszeniem, pieczeniem lub gotowaniem na parze. Tłustą śmietanę zamienić na odtłuszczony jogurt, a ciasta i ciasteczka - na owoce.
Bardzo ważne jest również wprowadzenie do codziennej diety produktów bogatych w błonnik, który przyspiesza pasaż jelitowy i zmniejsza wchłanianie tłuszczu. Błonnik znajduje się przede wszystkim w warzywach, owocach, otrębach pszennych, płatkach owsianych i produktach pełnoziarnistych. Należy też wypijać przynajmniej 1,5 - 2 litry płynów na dobę.
Jeśli mimo usilnych starań dopadnie nas niestrawność, warto sięgnąć po naturalne sposoby, czyli zioła. Z pomocą przychodzą ziołowe herbatki, napary, nalewki, krople. Najlepiej sprawdza się w mięta pieprzowa, melisa lekarska, kminek zwyczajny, mniszek lekarski. Można też wybrać gotowe preparaty ziołowe, np. Amol, który pomaga złagodzić dolegliwości trawienne (dyspeptyczne), czyli np. niestrawność i wzdęcia.
10 smacznych przyczyn niestrawności
- Czosnek. Niestrawność po czosnku pojawia się u bardzo wielu osób. Zawiera w sobie substancje FODMAP, czyli węglowodany o krótkim łańcuchu, które nie są trawione przez niektóre osoby. Dodatkowo jest bogaty we fruktany, które mogą powodować dolegliwości u osób z zespołem jelita drażliwego.
- Cebula. Wykazuje działanie podobne jak czosnek, więc u niektórych osób również może przyczyniać się do dolegliwości związanych z niestrawnością.
- Ser żółty i sery pleśniowe. To bardzo tłuste produkty, dlatego mogą pojawiać się problemy z ich trawieniem. Lepiej zastąpić je lekkimi serami białymi.
- Grzyby. Niestrawność po grzybach pojawia się przede wszystkim u osób o wrażliwym żołądku. Problemy mogą jednak ujawnić się właściwie u każdego po spożyciu za dużej porcji grzybów lub potraw grzybowych przygotowanych w wersji smażonej.
- Jabłka. Chociaż jabłka to skarbnica witamin, niestety nie każdemu służą. Przy dużych ilościach spożywanych owoców może pojawić się niestrawność, wzdęcia, ból brzucha, co wynika z procesów fermentacyjnych zachodzących w organizmie. Jeśli borykamy się z problemem niestrawności po jabłkach, najlepiej ograniczyć się do spożywania maksymalnie 1-2 owoców dziennie.
- Tłusta kiełbasa. Najczęściej pojawia się na naszych stołach przy okazji tradycyjnych świąt, a także przyjęć towarzyskich. Chętnie dodawana z żurku czy jedzona z tzw. wiejskim chlebem. Niestety u bardzo wielu osób prowadzi do niestrawności, objawiającej się przede wszystkim mocną zgagą.
- Produkty smażone na głębokim tłuszczu. Niestety to najczęstsza przyczyna niestrawności. Potrawy ociekające tłuszczem mogą prowadzić do dyskomfortu nawet u osób, które rzadko skarżą się na dolegliwości żołądkowe. Po zjedzeniu potraw tego rodzaju oprócz uczucia ciężkości i pełności, może pojawiać się także ból brzucha, zgaga, wzdęcia.
- Tradycyjne dania, takie jak bigos czy flaki. Niestety nie są to sprzymierzeńcy naszych żołądków. Te ciężkostrawne potrawy bardzo często przyczyniają się do niestrawności. Jeśli więc zamierzamy przygotować potrawy tego rodzaju, najlepiej doprawić je majerankiem, tymiankiem lub koperkiem, ponieważ zioła usprawniają pracę jelit i zmniejszają ewentualne bóle brzucha.
- Majonez. Nikt nie wyobraża sobie wielkanocnych jajek czy tradycyjnych sałatek jarzynowych bez majonezu. Niestety tłusty, zimny sos to wyzwanie dla naszego żołądka. Może przyczyniać się do wzdęć i zgagi.
- Czekolada. U ludzi zdrowych nie powinna powodować dolegliwości. Niestety osoby, które mają tendencję do niestrawności i dolegliwości żołądkowych, powinny unikać tej smacznej przekąski, gdyż może ona prowadzić do zaostrzenia objawów.
Inne przyczyny niestrawności
Niestrawność powodowana jest nie tylko przez nieodpowiednie potrawy, ale również sposób, w jaki spożywamy codzienne posiłki oraz inne czynniki niesprzyjające żołądkowi. Do przyczyn dolegliwości trawiennych zaliczamy również m.in.:
- spożywanie za dużych ilości pokarmów jednocześnie (przejadanie się)
- zbyt szybkie jedzenie
- spożywanie pokarmów krótko przed zaśnięciem
- zbyt mała ilość przyjmowanych płynów
- nieregularne posiłki
- spożywanie alkoholu
- stres
- palenie papierosów
- nadużywanie leków niesteroidowych przeciwzapalnych (NLPZ), takich jak aspiryna, ibuprofen, diklofenak, naproksen
- problemy natury psychicznej
- zaburzenia flory bakteryjnej
- nadmiar lub niewystarczająca ilość kwasów żołądkowych
